De omvormer van je zonnepanelen is misschien wel het belangrijkste onderdeel van de hele zon-installatie en verdient daarom minstens zoveel aandacht als de zonnepanelen zelf. In dit artikel vertellen we wat een omvormer doet, wat je moet doen bij een storing op de omvormer en welke soorten omvormers er voor zonnepanelen er zijn.
Wat doet een omvormer voor zonnepanelen?
Een omvormer (ook wel inverter genoemd) zet de binnenkomende gelijkstroom van de zonnepanelen om naar wisselstroom, waardoor de opgewekte stroom meteen te gebruiken is in de woning. De technische levensduur van een string omvormer is korter dan die van de zonnepanelen en ligt gemiddeld rond de 10 jaar. Houd er daarom rekening mee dat je deze minimaal één keer moet vervangen binnen de levensduur van de set zonnepanelen. Dit geldt overigens niet voor micro omvormers, waarvan de technische levensduur tussen de 20 en 30 jaar ligt. Bij een string omvormer worden alle zonnepanelen aangesloten op deze omvormer. Een micro omvormer wordt op het zonnepaneel zelf geplaatst. Elk paneel (of soms per 2 á 3 panelen) hebben dan een eigen omvormer.
Het verschil tussen energie opwekken en terugleveren
De opgewekte elektriciteit die de omvormer laat zien is altijd hoger dan de teruglevering die je afleest op de elektriciteitsmeter in de meterkast. Het verschil tussen de opgewekte elektriciteit en de teruglevering is het directe verbruik vanaf de zonnepanelen in je huis. Je bespaart dus meteen als je zonnepanelen energie opwekken en bijvoorbeeld de wasmachine aan staat.
Stel het AC-vermogen in tussen 85% en 110% van het zonnepanelenvermogen
Wat is een micro omvormer?
Micro omvormers zijn kleine omvormers die direct op het zonnepaneel gemonteerd zijn. Je hebt dus per zonnepaneel (soms per 2 zonnepanelen) een omvormer nodig. Het grote voordeel ten opzichte van een normale string omvormer is dat de opbrengst van de hele set zonnepanelen niet afhankelijk is van het slechtst presterende zonnepaneel. Hierdoor heeft schaduwvorming een minder negatief effect op de opbrengst van de zonnepanelen. Een micro omvormer kost ongeveer € 130,-, afhankelijk van het vermogen. Fabrikanten beweren dat micro omvormers een technische levensduur van 25 jaar hebben, maar dit is nog niet bewezen in de praktijk.
Wat zijn optimizers?
Een optimizer is een klein kastje met daarin losse MPP-trackers. De optimizers is rechtstreeks aangesloten op het zonnepaneel en zorgt ervoor dat elk zonnepaneel afzonderlijk het hoogste vermogen geeft, waardoor de set zonnepanelen minder last heeft van zonnepanelen die (even) in de schaduw liggen. Een optimizer kost ongeveer € 50,-. Voor een gemiddelde set van 12 zonnepanelen ben je dus € 600,- extra kwijt. De technische levensduur van optimizers is 25 jaar en de meeste leveranciers gegeven ook een garantie af voor deze periode. Bekende leveranciers van optimizers zijn:
Honeybee
Solaredge
Tigo Energy
Dit doen MPP-trackers
Een MPP-tracker (Maximum Power Point) is een elektronisch apparaatje dat in de string-omvormer zit. Een MPP-tracker zorgt ervoor dat de stroomproductie bij omvormers zo hoog mogelijk is bij een bepaalde temperatuur en lichtintensiteit. Het apparaat berekent voortdurend de optimale verhouding tussen de spanning (Volt) en het vermogen (Watt), zodat de set zonnepanelen steeds het hoogst mogelijke vermogen levert. De meeste string-omvormers hebben 1 of 2 MPP-trackers. Hoe meer MPP-trackers er aanwezig zijn des te beter dit is voor de opbrengst. De MPP-trackers zitten in de string omvormer en regelen de optimale verhouding niet per zonnepaneel zoals bij micro omvormers of optimizers.
Last van schaduw op het dak? Kies voor micro omvormers
Omvormer kopen? Let hier op!
De omvormer bepaalt voor een groot deel het rendement van je zonnepanelen. Het is dus belangrijk om de juiste omvormer aan te schaffen. Dit zijn de belangrijkste eigenschappen waar je op moet letten.
String omvormer of micro omvormer
Een string omvormer is goedkoper en een verstandige keuze als je geen last van schaduw hebt op het dak waar de zonnepanelen liggen. Heb je wel last van schaduw dan kunnen optimizers dit grotendeels oplossen. Op basis van 12 zonnepanelen kost een string omvormer met optimizers gemiddeld € 1.200,-. Heb je wel schaduw op het dak dan zijn micro omvormers de beste keuze. Elk zonnepaneel (of soms per 2 á 3 zonnepanelen) krijgt dan zijn eigen omvormer. Een set van 12 zonnepanelen met micro omvormers kost ongeveer € 1.800,-.
Kiezen voor een 1-fase of 3-fase omvormer
Het is verstandig om vanaf ongeveer 9 zonnepanelen (3.600 Watt) een 3-fase omvormer te kiezen. Op deze manier verdeel je de opgewekte stroom netjes over meerdere fasen en neemt de kans op het uitvallen van je omvormer af. Vanaf 5.000 Watt (12 zonnepanelen) is het zelfs verplicht om de zonnepanelen over 3-fasen te verdelen. Let op, je hebt hier wel een 3-fase aansluiting voor nodig! Een wijziging van de aansluiting vraag je aan bij de netbeheerder.
Certificaat omvormer
Een omvormer moet voldoen aan de Europese richtlijnen, zoals vastgesteld in de NEN-EN 5049. De meeste omvormers die in Nederland verkrijgbaar zijn, voldoen hier aan. Zie ook de conformiteitslijst van Netbeheer Nederland.
Uitlezen van omvormers
De elektriciteitsmeter kan niet zien hoeveel stroom de zonnepanelen opwekken. Het is dus handig als je omvormer een display heeft of via wifi, usb of bluetooth uitgelezen kan worden. Kies dus altijd een omvormer met de mogelijkheid om deze te monitoren.
Garantie op omvormers
Een string-omvormer gaat gemiddeld zo’n 10 jaar mee en er wordt meestal een garantie voor 5 jaar afgegeven, maar in sommige gevallen is dit 10 jaar. Bij micro omvormers is de garantieperiode meestal langer, omdat deze ook een langere technische levensduur hebben van 20 tot 30 jaar.
Beste omvormers in 2024
De volgende merken zijn A-merken van hoge kwaliteit en worden veel in Nederland toegepast:
AEG
APsystems
Autarco
Danfoss
Enphase
FoxEss
Fronius
GoodWe
Growatt
Huawei
SAJ
SMA
Sofar Solar
Solaredge
Solis
Steca
Storing op de omvormer voorkomen
Het installeren van zonnepanelen blijft nog steeds vakwerk. Kies daarom niet zomaar voor de goedkoopste offerte, maar weeg ook de deskundigheid van de installateur mee in je keuze. Is deze aangesloten bij een keurmerk? Heeft de installateur zegelrecht en wat zeggen de reviews over de installateur? Een goede installateur is altijd kritisch op de veiligheid van jouw binnen-installatie en houdt altijd onderstaande tabel aan voor het maximaal aan te sluiten zonnepanelen.
10 tips om een storing op de omvormer te voorkomen
Op een storing in de omvormer, waardoor je geen elektriciteit meer opwekt zit niemand te wachten. Gebruik onderstaande tips om de zonnepanelen optimaal aan te sluiten en voorkom een storing op je omvormer. In sommige gevallen kun je een storing op de omvormer niet voorkomen, omdat er bijvoorbeeld sprake is van een te hoge netspanning. In dat geval meld je de storing bij de netbeheerder.
Kies altijd voor een 3-fase omvormer
Een 3-fase omvormer verdeelt de stroom beter over de installatie en vallen minder snel uit bij zonnig weer als er sprake is van een hoge productie.
Stem je zonnepanelen af op je energieverbruik
Stem je elektriciteitsverbruik in huis af op de productie van je zonnepanelen. Zo voorkom je teruglevering aan het elektriciteitsnet, waardoor een hoge netspanning ontstaat.
Kies de juiste fase in je meterkast
Kies je toch voor een 1-fase omvormer, sluit deze dan altijd aan op de fase waarop je overdag het meeste elektriciteit verbruikt. Dit is de fase met de laagste spanning (Volt.)
Kabeldikte omvormer en groepenkast
Gebruik liever 6 mm2 kabels i.p.v. 2,5 mm2 kabels en liefst zo kort mogelijk. Dit scheelt zeker een paar Volt en kan net dat beetje zijn waardoor de omvormer niet uitvalt.
Spanningsbeveiliging omvormer op 253 Volt
Standaard staat uitschakelbeveiliging tussen de 245 en 248 Volt, waardoor de omvormer sneller uitvalt. Je mag deze beveiliging door de installateur laten ophogen tot maximaal 253 Volt zonder toestemming van de netbeheerder. Je mag de uitschakelspanning niet hoger dan 253 Volt afstellen, ook niet door tussenkomst van een transformator of andere tool.
Begrens je omvormer
Begrens de omvormer op 85% van het AC-vermogen. Tijdens de piekuren levert dit minder opbrengst op, maar op jaarbasis blijft de productie nagenoeg gelijk. De kans op uitval neemt hierdoor aanzienlijk af.
Zonnepanelen op het oosten en westen plaatsen
De opbrengst is zo’n 10% lager dan zonnepanelen op het zuiden, maar de productie van stroom sluit beter aan op het verbruik, waardoor de afstemming efficiënter is.
Meld je zonnepanelen op tijd aan
Meld de zonnepanelen bij je netbeheerder, het liefst na de bestelling. Met deze melding kan de netbeheerder alvast aanpassingen doen in het elektriciteitsnet als dat nodig is.
Voer een installatiecheck op je zonnepanelen uit
De installatie van de zonnepanelen eens per 3 jaar controleren is heel verstandig. Een erkend installateur kan zo tijdig een probleem constateren en verhelpen.
Controleer je omvormer regelmatig
De meeste omvormers hangen op zolder of een andere plek waar je nooit komt. Na een tijdje kijk je er waarschijnlijk niet meer naar. Het komt regelmatig voor dat een storing op de omvormer pas maanden later wordt ontdekt. Zorg er dus voor dat je de omvormer kunt uitlezen via een app of regelmatig het display van de omvormer controleert.
Ik heb een storing op de omvormer
Heb je last van een storing op de omvormer? Meld deze dan altijd eerst bij de installateur of raadpleeg de handleiding. Vaak kan je zelf of de installateur de storing eenvoudig oplossen. Vraag ook of de buren (als zij zonnepanelen hebben) last hebben van een storing, want dan is de kans aannemelijk dat er een storing in het elektriciteitsnet is.
Storing op de omvormer melden hoeft niet meer
Geeft de omvormer aan dat er netstoring is, dan hoef je deze niet te melden bij de netbeheerder, want deze is waarschijnlijk al op de hoogte. Er is sprake van een netstoring als de binnenkomende voltage hoger is dan 253 Volt. Wil je de storing toch melden? Laat de installateur dan de spanning doormeten en neem vervolgens contact op met de landelijke storingsdienst via telefoonnummer 0800 – 9009.
Wat gebeurt er na het melden van de storing?
Netbeheerders zijn sinds 2023 bezig met het voorbereiden van een wijkgerichte aanpak. Dit betekent dat tussen nu en 2030 er grootschalige aanpassingen in het elektriciteitsnet worden uitgevoerd. In de praktijk gaat 1 op de 3 straten in deze periode open, een hele operatie dus. De kans is groot dat jouw melding onder één van deze wijkgerichte plannen valt en dus niet op korte termijn opgelost wordt. In sommige gevallen komt er nog een technisch expert langs om de situatie te beoordelen, maar alleen als dit een grote storing betreft.
Hoe lost de netbeheerder de problemen in het elektriciteitsnet op?
Kies een omvormer met een display of app om storingen direct te zien
Omvormers in beeld
Onderzoek omvormers
Secura: Cyberweerbare zonnestroom (2024)
RDI: Digitale Infra (2023)
Veelgestelde vragen over omvormers
Welke omvormers kies ik bij schaduw op het dak?
Als er sprake is van schaduw op je dak kun je het beste kiezen voor micro omvormers. Deze bedienen elk zonnepaneel apart en zo heeft niet je hele set zonnepanelen last van dat ene zonnepaneel dat in de schaduw ligt. Kies je wel voor een string omvormer of heb je al een string omvormer gekozen, installeer dan optimizers. Deze doen hetzelfde voor je set zonnepanelen als micro omvormers.
Ik heb een storing op de omvormer, wat nu?
Neem eerst contact op met de installateur van je zonnepanelen. Deze kan zien wat de oorzaak is van de storing en deze (onder de garantie) verhelpen. Als er sprake is van een netstoring hoef je deze niet meer te melden bij de netbeheerder in verband met de wijkgerichte aanpak die sinds 2024 is gestart.
Wat moet ik doen als mijn omvormer defect is?
Meestal heb je 5 tot 10 jaar garantie op de omvomer. Gaat de omvormer binnen het garantietermijn defect, dan kun je onder de garantievoorwaarden laten repareren of vervangen. De technische levensduur van een omvormer is gemiddeld 10 jaar.
Kan de netbeheerder mijn omvormer uitschakelen?
Nee, de netbeheerder kan de omvormer bij jou thuis nooit op afstand uitschakelen. Omvormers die in Nederland zijn toegelaten, hebben wel een spanningsbeveiliging. Deze staat afgesteld op maximaal 253 Volt en valt uit als de inkomende netspanning hoger is. Dit is vooral zo ingeregeld om schade aan de omvormer en onbalans op het stroomnet te voorkomen.
Waardoor ontstaat te hoge netspanning?
Als er veel zonnepanelen in de buurt zijn geplaatst en deze wekken op een vol vermogen stroom op, maar er is weinig afname van stroom (energieverbruik) dan loopt de netspanning op. Als deze boven de 253 Volt komt schakelt de omvormer uit en geeft deze een “netstoring”. Dit is de voornaamste reden waarom het melden van zonnepanelen bij de netbeheerder verplicht.
Waarom schakelt mijn omvormer uit?
Om te voorkomen dat de omvormer stuk gaat en er een disbalans in het elektriciteitsnet ontstaat zijn alle omvormers die in Nederland gebruikt worden beveiligd. De bovengrens is 253 Volt, de ondergrens is 207 Volt en de normale waarde is 230 Volt. Je mag deze beveiliging nooit instellen boven de 253 Volt, want zo ontstaan er problemen in het elektriciteitsnet. Je mag dus ook geen transformator of andere tool gebruiken om de spanning omlaag te brengen in huis en vervolgens boven de 253 Volt terugleveren.
Welk merk omvormer is het beste?
Er zijn veel merken omvormer te verkrijgen. In 2024 zijn de volgende merken als beste getest:
Solaredge
SMA
Enphase
GoodWe
Growatt
Andere merken van hoge kwaliteit en die veel geplaatst worden zijn:
APsystems
Huawei
SAJ
Sofar Solar
Solis
Wat is een micro-omvormer?
Een micro omvormer is een klein apparaat dat achter op het zonnepaneel wordt aangesloten. Zo wordt elk zonnepaneel afzonderlijk gestuurd en heb je minder last van opbrengstverlies bij schaduw.
Verbruikt mijn omvormer zelf ook stroom?
Ja, de omvormer verbruikt zelf ook stroom. Naast het stand-by verbruik dat tussen de 1 tot 5 Watt ligt, gebruikt de omvormer vooral stroom tijdens de productie. De omvormer moet de gelijkstroom namelijk omzetten naar wisselstroom, waarbij de efficiëntie belangrijk is. Ook het soort omvormer en de verhouding tussen het vermogen van de omvormer en de zonnepanelen zijn belangrijk. Het stroomverbruik van de omvormer ligt meestal tussen de 20 tot 100 Watt.
