Stikstof, stikstofcrisis, stikstofbeleid. Wat is dat eigenlijk?

Wat is stikstof?

Om te beginnen is stikstof een gas dat op zichzelf niet gevaarlijk is. Het hangt overal om ons heen in de lucht. Sterker nog, 78% van de lucht bestaat uit stikstof. Het is een onmisbare voedingsbodem voor planten en onze voedselindustrie. Zo hebben boeren met het gebruik van kunstmest de voedselproductie de laatste jaren enorm opgeschroefd. En je raadt het al, kunstmest bevat enorm veel "stikstof". Op zich geen probleem toch?

Ammoniak en stikstofoxide

Nou, toch wel. Er zijn namelijk verbindingen van stikstof in onze lucht die schadelijk zijn voor mens en dier. Dit zijn stikstofoxiden en ammoniak die vrijkomen door verbranding van fossiele brandstoffen, veeteelt en landbouw. Er zijn 3 manieren waarop deze schadelijk zijn:

• Concentratie in de lucht: Schadelijk voor de gezondheid van mens. Vooral mensen met longklachten en astma.
• Depositie: Dit is het neerdalen of de opname van stikstofoxide en ammoniak op en in de bodem. Schadelijk voor de biodiversiteit.
• Emissie: Dit is de manier waarop beide stoffen in onze lucht terechtkomen. Teveel uitstoot van stikstofoxide en ammoniak is simpelweg niet goed voor mens en milieu.

Nederland heeft de hoogste stikstofuitstoot van Europa, ruim 4 keer het gemiddelde. Ongeveer 60% hiervan bestaat uit ammoniak, dat vrijkomt door landbouw en veeteelt.

Meer over stikstof

Nieuw stikstofbeleid

In 2015 introduceerde de overheid de PAS-regeling. Je kreeg dan alleen een bouwvergunning als je aantoonde dat de stikstof, vrijgekomen tijdens de bouw later werd gecompenseerd. Dit werd zelden nageleefd en in 2019 besloot de Raad van State dat het Nederlandse stikstofbeleid niet deugde. Hierdoor werd de uitgifte van bouwvergunningen meteen stopgezet. Om weer te kunnen bouwen moet de overheid de uitstoot van stikstofgas verminderen.

Inkrimpen landbouw en veeteelt

Het kabinet kwam hierdoor al snel uit bij onze landbouw. Nederland kent een grote dichtheid als het gaat om landbouwgrond (2^e van de wereld). Ongeveer 60% van ons land wordt gebruikt voor landbouw en veeteelt. Wereldwijd is dit 30% en hier valt dus veel winst te behalen. Om de uitstoot van stikstofgas te verminderen wil de overheid het landbouwgrond inkrimpen en de veestapel verkleinen. Op deze manier kan het uitgeven van bouwvergunningen weer worden hervat.

Woningnood en Natura2000

Kort door de bocht moet er dus landbouwgrond verdwijnen om te kunnen bouwen. Dit klinkt heel scheef als je nadenkt over klimaatverandering, maar landbouwgrond is niet hetzelfde als natuur. Sterker nog, onze natuurgebieden (Natura2000) hebben veel last van het neerdalen van stikstof en de concentratie in veel van deze natuurgebieden is veel te hoog.

Ook is er in Nederland sprake van een hoge woningnood. Zolang de concentratie van stikstof in de lucht te hoog is, mag er echter niet worden gebouwd. De woningnood neemt hierdoor alleen maar toe. Slecht voor de huizenmarkt en de woonlasten van veel Nederlanders.

Boerenprotesten

Waar eerder de bouwsector demonstreerde tegen de stop op bouwvergunningen, demonstreren nu de boeren tegen het inkrimpen van hun veestapel en landbouwgrond. Dit klinkt op zich heel logisch, want wat zou jij doen als jouw baan op de tocht zou staan?

Toch wordt de landbouw en veeteeltindustrie al jarenlang geacht te verduurzamen, omdat deze verantwoordelijk is voor ruim een kwart van onze CO₂-uitstoot. Maatregelen om deze uitstoot te verminderen werden steeds uitgesteld door een sterke lobby. Ruim 80% van de vlees- en landbouwproductie in ons land is bedoeld voor export naar andere landen.

Bron: Rijksoverheid, Milieucentraal, WUR, Milieudefensie